Φως στις αιτίες δημιουργίας του καρκίνου

Οι επιστήμονες πρώτη φορά έχουν πλέον στα χέρια τους έναν λεπτομερή γενετικό «χάρτη» των κυριότερων μεταλλάξεων που προκαλούν τις διάφορες μορφές καρκίνου, ρίχνοντας έτσι φως στους κυτταρικούς μηχανισμούς που «πυροδοτούν» τη νόσο με τα πολλά πρόσωπα. 
Τουλάχιστον 21 διαφορετικά είδη μεταλλάξεων, μόνες τους ή σε....


συνδυασμό μεταξύ τους, γεννούν τα 30 συχνότερα είδη καρκίνων σε διάφορα σημεία του σώματος.
Το γεγονός αυτό ενισχύει την πιο σύγχρονη αντίληψη πως ο καρκίνος δεν είναι μια ενιαία νόσος, αλλά ο κάθε διαφορετικός όγκος απαιτεί διαφορετικές και πιο εξατομικευμένες στρατηγικές πρόληψης και θεραπείας, πέρα από τις έως τώρα γενικού τύπου προσεγγίσεις, που αντιμετωπίζουν όλους τους καρκινοπαθείς ως ίδια περίπτωση, άσχετα με το ποιες ακριβώς μεταλλάξεις έχουν στο DNA τους.
Η δημοσίευση του αναλυτικότερου μέχρι σήμερα γενετικού «χάρτη» από μια μεγάλη διεθνή ερευνητική κοινοπραξία, με επικεφαλής τον καθηγητή Μάικ Στράτον, διευθυντή του βρετανικού Ινστιτούτου γενετικής Wellcome Trust Sanger του Κέμπριτζ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature", σύμφωνα με το BBC και το πρακτορείο Ρόιτερ, χαιρετίστηκε ως «ορόσημο» και «υπερβολικά σημαντικό γεγονός» από τη διεθνή ιατρική κοινότητα, η οποία ευελπιστεί ότι θα ανοίξουν πλέον νέοι δρόμοι αντιμετώπισης της πολυδιάστατης νόσου.

Ένας όγκος αρχίζει όταν ένα κύτταρο γίνεται καρκινικό.
Όλες σχεδόν οι μορφές του καρκίνου αποδίδονται σε μεταλλάξεις του DNA, τις οποίες ο οργανισμός δεν κατορθώνει να διορθώσει μόνος του, οδηγώντας τελικά σε έναν ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων.
Οι επιστήμονες γνωρίζουν πλέον τις αιτίες για περίπου τις μισές γενετικές μεταλλάξεις, οι οποίες οδηγούν σε κάποιο καρκίνο (π.χ. του δέρματος λόγω της υπεριώδους ακτινοβολίας ή των πνευμόνων λόγω των ουσιών του καπνού), αλλά οι αιτίες για τις υπόλοιπες μεταλλάξεις (12 στον αριθμό) συνεχίζουν ακόμα να περιβάλλονται με μυστήριο. 

Μπορεί να οφείλονται σε χημικές ουσίες στο περιβάλλον ή σε γενετικά σφάλματα που εμφανίζονται μόνα τους καθώς ο άνθρωπος γερνάει.

Οι Βρετανοί ερευνητές μελέτησαν το γονιδίωμα 7.042 καρκινοπαθών από όλο τον κόσμο, εντοπίζοντας εκείνες τις μεταλλάξεις που αποτελούν την αιτία των συχνότερων μορφών καρκίνου. 
Για παράδειγμα, η υπεριώδης ακτινοβολία αλλάζει ένα γράμμα του γενετικού κώδικα από "C" σε "T", ενώ οι καρκινογόνες χημικές ουσίες του καπνού αλλάζουν το γράμμα "C" σε "A".
Η γενετική ανάλυση έδειξε πως οι περισσότεροι καρκίνοι προέρχονται από τουλάχιστον δύο μεταλλάξεις, ενώ μερικοί, όπως του ήπατος, είναι ιδιαίτερα πολύπλοκοι, καθώς παρατηρούνται έξι διαφορετικές διαδικασίες μετάλλαξης (γι' αυτό είναι και πιο δύσκολη η θεραπεία τους). 

Μερικές μεταλλάξεις προκαλούν μόνο ένα είδος καρκίνου, ενώ άλλες περισσότερα, είναι δηλαδή κοινές σε διάφορες μορφές της νόσου.

Σε 25 από τα 30 πιο κοινά είδη καρκίνου, τουλάχιστον μια μετάλλαξη οφείλεται στη διαδικασία της γήρανσης. Μια άλλη συχνή αιτία των μεταλλάξεων είναι η λανθασμένη διαδικασία επιδιόρθωσης του DNA από τον ίδιο τον οργανισμό. 
Εξάλλου, σύμφωνα με τους ερευνητές, μια παράπλευρη απώλεια του «πολέμου» του ανοσοποιητικού συστήματος του ανθρώπου κατά των ιών που εισβάλλουν συνεχώς σε αυτόν, είναι η πρόκληση μεταλλάξεων, οι οποίες διασπείρονται στο γενετικό υλικό και μπορεί να οδηγήσουν στην μετατροπή ορισμένων κυττάρων σε καρκινικά.

Για την πρωτότυπη επιστημονική εργασία στη διεύθυνση: http://www.nature.com/nature/journal/vaop/ncurrent/full/nature12477.html

ΑΜΠΕ, Π. Δρακόπουλος